Zagórz – miasto w woj. podkarpackim, w powiecie sanockim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Zagórz. Położony w pobliżu ujścia Osławy do Sanu, na Pogórzu Bukowskim.

W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do woj. krośnieńskiego. W latach 1972-1977 Zagórz był w granicach administracyjnych miasta Sanoka jako dzielnica.

Według danych z 31 grudnia 2010 r. miasto miało 5007 mieszkańców[1].

Historia
Możliwe, że ta sekcja w całości albo w części zawiera informacje nieprawdziwe. Informacje bez źródeł w każdej chwili mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Pomóż Wikipedii i dodaj przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.

Wieś założona w XIV wieku, w roku 1343 była tu już kaplica filialna parafii w Porażu. Pierwsze wzmianki odnotowują osadę o nazwie Sagorsze, Sogorsch do roku 1505 in districto sanociensis. W 1412 roku Zagórz należał do Mikołaja z Tarnawy. W 1490 Zagórz na krótko stał się własnością Piotra Kmity z Wiśnicza starosty spiskiego, potem znów powrócił do Tarnawskich i pozostał w ich rękach do początku XVII wieku. Ostatnim właścicielem Zagórza z rodu Tarnawskich był chorąży sanocki – Stanisław.

Na początku XVII wieku Zagórz znalazł się w posiadaniu Stadnickich. W roku 1710 hr. Jan Adam Stadnicki wojewoda wołyński, zbudował obronny klasztor-twierdzę oo. Karmelitów, od 1713 również jako klasztor szpital dla inwalidów wojennych. W polskiej literaturze XIX wieku Zagórz oraz klasztor zasłynęły dzięki Zygmuntowi Kaczkowskiemu, który w swoim cyklu powieści pt. Ostatni z Nieczujów opisał znajdujący się w nim legendarny grób Nieczui.

Ogromną szansą na gospodarcze ożywienie Zagórza stało się wybudowanie w 1872 r. linii kolejowej. Dwa lata później powstała Pierwsza Węgiersko-Galicyjska Kolej Żelazna z Przemyśla – przez Zagórz – do Budapesztu. W 1884 r. oddano do użytku CK Galicyjską Kolej Transwersalną z miejscowości Stróże (obecne woj. małopolskie) do Nowego Zagórza. Wtedy również Zagórz przyłączono do tzw. Kolei Karola Ludwika (z Krakowa do Lwowa). W związku z rozbudową kolei w Zagórzu wyrosło osiedle kolejarskie. Wówczas Zagórz był węzłem kolejowym o dużym znaczeniu, przy jego obsłudze pracowało ok. 3000 kolejarzy.

Z inicjatywy dra Józefa Galanta powstało Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” (jako jedna z pierwszych sekcji w Galicji), a w 1911 r. pierwszy zastęp harcerski.

W okresie walk polsko-ukraińskich w roku 1918 w Zagórzu zorganizował się Komitet Obrońców Węzła Zagórskiego, składający się z kolejarzy oraz członków Sokoła. W tym też okresie zagórscy kolejarze we własnym zakresie zbudowali dwa pociągi pancerne: „Gromobój” i „Kozak” które utrzymywały „porządek” na odcinku linii kolejowej Zagórz – Szczawne – Komańcza – Łupków.

1 września 1939 – powstał w Zagórzu Ochotniczy Pluton Samoobrony w celu ochrony linii kolejowej, którego członkowie wspierali m.in. ewakuację ludności. Walki obronne z nacierającymi wojskami hitlerowskimi toczyła 3 Brygada Górska dowodzona przez płk. Jana Kotowicza wchodząca w skład grupy operacyjnej gen. bryg. Kazimierza Orlika-Łukoskiego.

W Zagórzu działała w czasie wojny Placówka Zagórz nr X. OP-23, AK, którą dowodził Alojzy Bełza ps. „Alik” od V 1943 do I 1944 prowadząc działalność dywersyjną i sabotażową. W konspirację zaangażowani była – Olga Sulimirska, właścicielka dworu w Zasławiu (gdzie był obóz pracy przymusowej dla Żydów; około 10 000 z nich hitlerowcy wymordowali w pobliskim lesie – jest tam tablica pamiątkowa) i rodziny Krasickich i Gubrynowiczów a ich zameczek, przy drodze do Poraża, był ważnym ogniwem akowskiej konspiracji w Obwodzie Sanok. Proboszcz – ks. Władysław Wójcik – za pomoc udzielaną dla AK i uciekinierom został aresztowany i wywieziony do Oświęcimia. Od stycznia 1944 r. placówką tut. AK dowodził ppor. Stanisław Żebrowski „Zebra”. 13 września 1944 r. wkroczyła tu Armia Czerwona[2].

Kwatera zmarłych żołnierzy sowieckich w miejscowym szpitalu polowym (budynek dworca PKP Nowy Zagórz) znajduje się nieopodal przy szosie głównej.

Wiosną 1941 roku stacjonujący w Zagórzu żołnierze słowaccy wykuli w skałach w wąwozie przy linii kolejowej prowadzącej do Łupkowa wielki herb Słowacji. Pomimo nietrwałego podłoża (piaskowiec) wciąż widoczne są jego pozostałości.

W 1972 r. Zagórz wraz z kilkoma sąsiednimi miejscowościami (które dziś stanowią jego osiedla) przyłączono do Sanoka. 1 lutego 1977 r. Zagórz uzyskał status miasta.
Osiedla administracyjne miasta
Cerkiew prawosławna św. Michała Archanioła

W mieście jest 11 osiedli, będących jednostkami pomocniczymi gminy:

    Dolina
    Leska Góra
    Nowy Zagórz
    ODJ (Osiedle domków jednorodzinnych)
    Pod Klasztorem
    Skowronówka
    Stary Zagórz
    Wielopole
    Zasław Bloki
    Zasław za Torami
    Żabnik

Związki i organizacje wyznaniowe

    Parafia rzymskokatolicka pw. Wniebowzięcia NMP w Starym Zagórzu
    Parafia rzymskokatolicka pw. św. Józefa Robotnika w Nowym Zagórzu
    Kaplica filialna rzymskokatolicka pw. Miłosierdzia Bożego w Zasławiu
    Parafia greckokatolicka pw. św. Archanioła Michała w Wielopolu
    Cerkiew prawosławna pw. św. Michała Archanioła w Starym Zagórzu (ul. Józefa Piłsudskiego 51) – filialna, należąca do parafii w Sanoku

Turystyka i zabytki
Kompleks skoczni narciarskich Zakucie

Jest to jedno z dogodniejszych (oprócz Sanoka, Leska i Ustrzyk Górnych) miejsc dla rozpoczęcia wyprawy w Bieszczady. Przy dworcu PKS zatrzymują się prywatne busy, które mogą w sezonie dowieźć w głąb Bieszczadów, przeważnie dużą obwodnicą bieszczadzką w kierunku Wetliny. Na wzgórzu Mariemont (15 min drogi od dworca) nad Osławą warto zobaczyć ruiny XVIII w. klasztoru-warowni OO. Karmelitów, jeden z ciekawszych zabytków południowo-wschodniej Polski. Innym godnym uwagi zagórskim obiektem zabytkowym jest kościół parafialny Wniebowzięcia Matki Bożej, zbudowany w połowie XVIII w. Warto również obejrzeć (obecnie prawosławną) cerkiew filialną św. Michała Archanioła z 1836 oraz młodszą od niej, cerkiew greckokatolicką w Wielopolu z 1865, odbudowaną w 1939 (południowa część Zagórza – kierunek Komańcza). Obecnie obok cerkwi prowadzi szlak zielony, z którego tuż za nią roztacza się piękny widok na ruiny klasztoru na tle Gór Słonnych. Inny godny uwagi punkt widokowy to wzgórze tzw. Skowronówka. Z jej szczytu doskonały widok na dolinę Osławy, klasztor i G. Słonne. Na Starym Cmentarzu w Zagórzu znajduje się kaplica grobowa z 1840 wzniesiona przez Truskolaskich, remontowana w 1933 przez barona Gubrynowicza. W kaplicy znajduje się krypta Bronisława Ludwika Gubrynowicza (zm. 1933), profesora Uniwersytetu Warszawskiego, członka Akademii Umiejętności w Krakowie. Ponadto w mieście interesujący jest kompleks skoczni narciarskich Zakucie.
Edukacja
Szkoły podstawowe

    Szkoła Podstawowa nr 1 im. św. Kazimierza królewicza
    Szkoła Podstawowa nr 2 im. Jana Pawła II

Gimnazja

    Gimnazjum nr 2 w Zagórzu im. Prymasa Tysiąclecia Kardynała Stefana Wyszyńskiego

Ludzie związani z Zagórzem

    Information icon.svg Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Zagórzem.

Ciekawostki

W tutejszych plenerach na placu przed wartownią Straży Ochrony Kolei, przy stacji kolejowej w Zagórzu, kręcone były sceny filmu Ogniomistrz Kaleń Ewy i Czesława Petelskich. Licznie asystowali okoliczni mieszkańcy.
Współpraca międzynarodowa

Zagórz współpracuje ze słowackim miastem Medzilaborce na zasadzie partnerstwa miast

Źródło : Wikipedia